مضمون کتاب به طور عام، نقد تاریخ ادبیات عرب و به طور خاص، بررسی سبک‌های شعر عرب از حیث هنر و صنعت شعری است که از آغاز تا پایان عصر عثمانی را دربرمی‌گیرد. به تصریح نگارنده در بخش خاتمه‌ی کتاب: "شعر عربی در شرایطی غنایی پدید آمد و از اواخر عصر جاهلی نوعی تمایز در آن ظهور کرد که شاعران بدان تکسب می‌کردند و ما آن را شعر سنتی نامیدیم. این شعر، سیر تطور خود را در سبک‌های صنعت، تصنیع و تصنع طی کرد. این امواج را در اندلس و مصر نیز پی گرفتیم و دیدیم که اندلس تمامی آن‌ها را می‌گیرد و به اجرا می‌گذارد بدون این که آن‌ها را تکمیل یا تعدیل نماید به استثنای ابداع موشح و زجل که می‌بینیم شاعر وزن‌های مختلف و قوافی متنوع را در منظومه‌ی واحد درهم می‌آمیزد. هم‌چنین سعی کردیم جنبه‌های دیگری بیابیم که شخصیت اندلس را توضیح دهد؛ بنابراین در حیات سیاسی و اجتماعی و ادبی آن، به تفحص پرداختیم و دیدیم که به طور کلی در چهارچوب عمومی سبک‌های صنعت و تصنیع و تصنع به سر می‌برد زیرا به شدت به وام‌گیری از مشرق تکیه می‌کند. چون به مصر بیاییم خواهیم دید که مصر نیز از سبک‌های پیشین تقلید می‌کند، اما افزون بر این به وضوح شخصیت خود را نیز نشان می‌دهد. مصریان در سرودن موشح و زجل از اندلسیان تقلید کردند و آن را گسترش دادند و نوع موسوم به "بلیق" و همین طور موالیا و کان و کان و دوبیتی را نیز بر آن افزودند. با این همه مصر تفاوت‌های بسیار با اندلس دارد؛ زیرا شعرای مصر، اوضاع سیاسی آن را به خصوص در جنگ‌های صلیبی و نیز زهد و تصوف را که تا حدی تحت تاثیر میراث قدیم ایشان بود به تصویر کشیدند. در عصر عثمانی، بی‌حاصلی و جمود بر همه چیز مصر سایه افکند. از این رو مشکل است که در عصر عثمانی، شاعری را بیابیم که چیزی تازه عرضه کند و یا از توان شعری برخوردار باشد چرا که هنر به جمود گرایید و تفکر هنری عقیم شده بود و دیگر ممکن مبود که شاعران، آن را به شکوه قدیم بازگردانند".

زبان عربی -- فن شعر، شعر عربی -- قرن ‏‫۳ق.‏‬ -- تاریخ و نقد